|
همه والدين در مورد تنبيه كودك، عقايد شخصي مخصوصي دارند. چه آنهايي كه آن را مي‌پذيرند و يا رد ميكنند، از تنبيه به عنوان يك روش آموزشي مناسب براي كودكانشان استفاده ميكنند. وقتي كه كودكتان را به اتاقش مي‌فرستيد، زمان تماشا كردن تلويزيون را محدود مي‌كنيد و به او اجازه بارزي كردن با اسباب‌بازي مورد علاقه‌اش را نمي‌دهيد؛ يا وقتي كه به يكباره و به دنبال نزديك شدن كودك به اجاق گاز، ناگهان فرياد مي‌كشيد: «نكن!» در واقع براي اصلاح رفتارها از اصول تنبيه استفاده كرده‌ايد.
اگر مي‌توانستيم كودكانمان را فقط با استفاده از روش‌هاي مثبت تربيت كنيم، خيلي عالي بود؛ اما نمي‌توانيم. براي آموختن الگوهاي رفتاري شايسته، هم روش‌هاي مثبت و هم منفي لازم هستند. ما قصد نداريم تنبيه را بپذيريم يا رد كنيم. بلكه مي‌خواهيم روش آن را بياموزيم تا هنگامي كه تنبيه به عنوان يك روش تربيتي ضروري بود، تاثير بيشتري داشته باشد.مشاوركودك انلاين
تنبيه به تنهايي نمي‌تواند نتايج دلخواه را فراهم كند. زيرا به‌طور كلي روشي منفي است. اين روش به كودك مي‌آموزد كه چه كاري را نبايد انجام دهد. اما نمي‌آموزد كه چگونه بايد رفتار كند. وقتي تنبيه را بدون تقويت رفتار شايسته به كار مي‌بريم، كودك نمي‌داند رفتار ناپسندش را با چه رفتاري جايگزين كند.
هيتر سه ساله براي رسيدن به يك ليوان از صندلي بالا مي‌رود. مادرش او را از صندلي پايين مي‌گذارد و به خاطر بالا رفتن از آن، او را سرزنش مي‌كند. هيتر گريه مي‌كند و مي‌گويد، «ديگه نمي‌روم بالا، مامان». تا اين مرحله خوب است؛ اما اين دختر بچه نمي‌آموزد كه مي‌تواند از جايي امن‌تر ليوان بردارد، يا دفعه بعد بايد از كسي كمك بخواهد. او آموخته است كه چه كاري ر نكند؛ ولي ياد نگرفته است كه چه بايد بكند.
به علاوه، تنبيه وقتي موثر است كه وقتي باشد چون وقتي از يك تنبيه به دفعات زياد استفاده شود، تاثيرش را از دست مي‌دهد. والدين مكررا چيزهايي شبيه اين را به ما مي‌گويند: «اولين باري كه كارل را تنبيه بدني كردم، خيلي گريه كرد و پس از آن، براي مدت طولاني رفتارش تصحيح شد، اما حالا كه مرتبا به خاطر رفتارهاي نادرستش تنبيه بدني مي‌شود، هيچ تاثيري ندارد و به نظر نمي‌رسد كه به هيچ وجه اهميتي بدهد.» اين يك واكنش تطبيقي كلاسيك است، و به سبب همين اثر است كه ما تنبيه بدني را به عنوان شكلي از تنبيه توصيه نمي‌كنيم.
از آنجاي يكه گاه تنبيه به عنوان يك روش مديريت، لازم مي‌شود، اين پرسش شكل مي‌گيرد كه: پس چه وقت و چگونه مي‌توانيم از آن استفاده كنيم؟ ما اين اصول را پيشنهاد مي‌كنيم:
تنبيهي را انتخاب كنيد كه رفتار ناخواسته را كاهش دهد
تنبيه فقط هنگامي موثر قلمداد مي‌شود كه بروز رفتار نامناسب را كاهش دهد. در بسياري از مواقع، كودكان را براي تنبيه به دفتر مدير مدرسه مي‌فرستند؛ ولي همان‌طور كه انتظار مي‌رود، نتيجه‌اي عايد نمي‌شود. دانش‌آموز از انجام تكاليف ودداري مي‌كند و از منتظر ماندن در دفتر مدرسه لذت مي‌برد، پس رفتارش با بي‌توجهي تقويت مي‌شود.
تنبيه بدني، ايجاد محدوديت و گرفتن اسباب بازي‌ها يا امتيازات خاص (مانند تماشاي كارتون) در صورتي «تنبيه» تلقي مي‌شوند كه موثر واقع شوند.
براي نمونه، مايكل نه ساله را به خاطر كتك زدن خواهرش به اتاقش فرستادند، او در آنجا با كامپيوتر و اسباب بازي‌هايش مشغول بازي شد. وقتي مادرش به او گفت كه مي‌تواند از اتاق بيرون بيايد، در حال تماشاي كارتون مورد علاقه‌اش بود. او حتي فراموش كرده بود كه تنبيه شده است. به علاوه، وقتي از اتاق خارج شد، خواهرش را دوباره كتك زد تا باز به اتاقش فرستاده شود.
پس نصيحت ما اين است كه نخست نتايج تنبيه را بررسي كنيد. اگر رفتار هدف كاهش يافته بود، مي‌توانيد دوباره از آن نوع تنبيه استفاده كنيد. در غير اين صورت، تكرار آن تنبيه سودي ندارد و بايد روش ديگري را بيازماييد.
در تنبيه زياده‌روي نكنيد
اگر بيش از حد از تنبيه استفاده كنيد، كودك شما به آن عادت خواهد كرد و تنبيه تاثير خود را به تدريج از دست خواهد داد. هر اقدامي ـ اگر هم موثر باشد ـ شامل ممنوع كردن تماشاي تلويزيون، تنبيه‌هاي بدني و غيره با استفاده بيش از حد تضعيف مي‌شود و اثر مورد نظر شما را ايجاد نخواهد كرد.
از تنبيه در كنار روش‌هاي مثبت استفاده كنيد
وقتي تنبيه را به عنوان يك روش انتخاب مي‌كنيد، بايد به كودك آموزش نيز بدهيد. تنبيه به تنهايي رفتار خوب را به كودك نمي‌آموزد. براي تشويق كودك به انجام آنچه مي‌خواهيد، بايد تفهيمش كنيد، به او آموزش دهيد و در صورت اصلاح رفتار مزبور، پاداشي برايش در نظر بگيريد. اگر كودكتان را به خاطر دويدن به سمت خيابان تنبيه كرديد، سپس بايد روش عبور از خيابان را به او آموزش دهيد. و در نهايت به خاطر منتظر ماندن در كناي خيابان يا عبور محتاطانه از خيابان، او را تحسين كنيد. با اين روش، تاثير تنبيه بيشتر خواهد شد.
تنبيه را به تعويق بيندازيد
اگر قصد تنبيه كودكتان را داريد، درست پس از رفتار ناپسندش اين كار را انجام دهيد. رفتار انسان را پيامدهاي بدون وقفه كنترل ميكنند. (اين پيامدها مي‌توانند مثبت يا منفي باشند) پس صبر نكنيد تا «بابا بياد خونه». تا عصر يا فردا يا هفته بعد صبر نكنيد. هر تنبيهي، اثرش را با گذشت زمان از دست مي‌دهد و ممكن است كودك نتواند ارتباط تنبيه را با عمل ناپسندش درك كند.
هميشه پيامدها را تشريح كنيد
كودك بايد بداند چه رفتاري شما را ناراحت مي‌كند و در صورت پافشاري در انجام آن، واكنش شما چه خواهد بود. تصميم خود و پيامدهاي ناديده گرفتن آن عمل را به او بگوييد.
ثابت قدم باشيد
تنبيه موثر نه تنها يك تنبيه بدون وقفه است، بلكه تنبيهي است كه براي كودك قابل پيش‌بيني باشد. تنبيه بايد در تمام مواردي كه آن رفتار ناپسند سر مي‌زند، انجام شود. اگر به كودكتان گفته‌ايد كه در صورت پرت كردن عروسكش، آن را از او خواهيد گرفت، پس از هر بار پرت كردن به وعده خود عمل كنيد تا هميشه منتظر پيامدهاي رفتار ناپسند خود باشد.
الكي تهديد نكنيد
كودك را به تنبيهي كه آن را انجام نمي‌دهيد، تهديد نكنيد. پيش از واكنش نشان دادن، دومين، سومين يا دوازدهمين فرصت را به او ندهيد. هميشه به حرفي كه مي‌زنيد عمل كنيد و چيزي را كه گفتيد، جدي بگيريد. تهديدهاي پوچ و ناپايدار، به رفتارهاي نادرستي مي‌انجامند كه تثبيت شده، در برابر تغيير مقاوم‌تر مي‌شوند.
منبع:مركز مشاوره و روانشناسي ايران-مشاور كودكان آنلاين:چگونگي تنبيه كودك
:: ات مرتبط:
:: برچسب‌ها:
خبرنامه پیامکی 
